Nawyki żywieniowe Polaków. Co jemy i ile wydajemy na to w skali miesiąca? Raport 2022

Zespół analityczny Maczfit, leadera cateringu dietetycznego w kategorii, przeprowadził badanie nawyków żywieniowych mieszkańców Polski, weryfikując jak odżywiają się Polacy, ile wydają na jedzenie, ile marnują jedzenia oraz ile osób zwraca uwagę na to co konsumuje. Wyniki pozwoliły zweryfikować, jak zwyczaje związane z jedzeniem różnią się pomiędzy mieszkańcami poszczególnych miast oraz pomiędzy kobietami i mężczyznami.

Przeprowadzone badanie miało na celu odpowiedzenie na kilka kluczowych pytań: 

• Ile osób zwraca uwagę na to co je oraz w których miastach jest najwięcej takich osób?
• Jaki typ posiłków polacy wybierają najczęściej oraz w których miastach mieszkańcy odżywiają się najzdrowiej? 
• Jak często Polacy robią zakupy spożywcze?
• Ile pieniędzy Polacy wydają podczas jednej wizyty w sklepie?
• W których miastach najwięcej wyrzuca się jedzenia?

Metodologia

Raport został przygotowany w oparciu o ankiety online. Respondenci odpowiadali na poniższe pytania:

• Czy zwracasz uwagę na to co jesz?
• Jaki typ posiłków wybierasz najczęściej?
• Czy utrzymanie zdrowej diety przychodzi Ci z trudnością?
• Dla ilu osób gotujesz (robisz zakupy/zamawiasz dania)?
• Jak często robisz zakupy spożywcze?
• Ile średnio wydajesz na zakupy spożywcze podczas jednej wizyty w sklepie?
• Ile średnio czasu spędzasz dziennie na przygotowywaniu posiłków?
• Ile wydajesz na jedzenie w skali miesiąca?
• Czy zdarza Ci się wyrzucać jedzenie?
• Czy podczas codziennych zakupów zwracasz uwagę na skład zakupionych produktów?
• Twoja płeć
• Twój wiek
• Miasto, w którym mieszkasz

Badanie odbyło się w okresie 18.11.2021 roku – 07.01.2022 roku. Udało nam się dotrzeć do 1020 respondentów w 10 największych miastach Polski.

Najważniejsze wnioski

• Zdecydowana większość Polaków zwraca uwagę na to, co je. Robi to 60,2%. 34,3% – nie zawsze
• Najczęściej do tego, co spożywają, wagę przykładają mieszkańcy Warszawy, najrzadziej – w Gdańsku
• Ponad połowa Polaków (ok. 52%) najczęściej wybiera posiłki domowe/dania domowe zamawiane na wynos. 
• Fast foody jako preferowany posiłek najchętniej wybierają mieszkańcy Katowic i Bydgoszczy. Stołowanie w restauracjach szczególnie upodobali sobie Katowiczanie. 
• Polacy mają problem z utrzymaniem zdrowej diety. Trudności w tym zakresie zgłasza 59,7% respondentów. 24,9% nie ma z tym kłopotu, a aż 15,4% nie dba o kwestie związane z prawidłowym odżywianiem
• 40,4% Polaków robi zakupy kilka razy w tygodniu
• Prawie połowa Polaków podczas jednorazowej wizyty w sklepie wydaje 51 – 150 złotych na zakupy spożywcze. 
• 42,6% Polaków przeznacza na jedzenie w ciągu miesiąca 1001 – 2500 złotych. 
• Najwięcej na jedzenie wydają osoby stołujące się w restauracjach i barach, najmniej – ankietowani przygotowujący posiłki samodzielnie
• 67,8% ankietowanych wyrzuca jedzenie sporadycznie, 17,2% stara się w ogóle nie marnować jedzenia, a 15,1% robi regularnie to i nie uważa tego za problem.

W których miastach najwięcej kobiet i mężczyzn zwraca uwagę na to co je? 

Wyniki ankiet wskazują, że ponad połowa ankietowanych (60,2%) odpowiedziało twierdząco. 34,3% – zwraca na to uwagę, ale nie za każdym razem. 5,5% stwierdziło, że tego nie robi wcale.

Porównaliśmy odpowiedzi na to pytanie z typami posiłków, preferowanych przez respondentów. Okazuje się, że na to, co jedzą, najczęściej zwracają uwagę użytkownicy diet pudełkowych – robi to 85,1% z nich. Na drugim miejscu znaleźli się respondenci preferujący domowe posiłki lub dania na wynos – tutaj uwagę na to, co jedzą, zwraca uwagę 59,96% osób. Na trzecim – stołujący się w restauracjach (58,9%), na czwartym – sięgający po gotowe posiłki ze sklepu (43,7%). Jakość jedzenia najmniej obchodzi klientów fast foodów – pośród ankietowanych najczęściej wybierających tę formę posiłków, tylko 19,76 deklaruje, że zwraca uwagę na to, co je.

Świadomość dotycząca tego, jak ważne jest zdrowe odżywianie, jest obecnie w Polsce stosunkowo wysoka. Jak pokazują jednak odpowiedzi na pozostałe pytania – m.in. o trudności w utrzymaniu zdrowej diety – sama świadomość niekoniecznie oznacza, że większość Polaków odżywia się zdrowo. Tym kwestiom przyglądamy się bliżej w dalszej części raportu.

Kto bardziej zwraca uwagę na swoją dietę – kobiety czy mężczyźni?

Okazuje się, że kobiety przykładają większą wagę do tego, co jedzą. Aż 63,99% ankietowanych kobiet zawsze zwraca szczególną uwagę na to, co je. To o 10 punktów procentowych więcej niż w przypadku mężczyzn – pośród nich takiej odpowiedzi udzieliło 53,62%. Wśród mężczyzn częściej padały też deklaracje, że nie przykładają wagi do swojej diety – tak odpowiedziało 6,97% (w porównaniu z 4,64%).

Fakt ten może być związany z większą presją społeczną ciążącą na kobietach, w związku z utrzymaniem prawidłowej sylwetki. Jak pokazują liczne badania (m.in. „Polak na diecie” od CBOS), kobiety są bardziej skłonne do stosowania diet niż mężczyźni. Druga kwestia może związana także z tym, że statystycznie w gospodarstwach domowych to kobiety częściej gotują – a więc mężczyźni rzadziej interesują się produktami żywieniowymi. Sytuacja pod tym względem się zmienia, i coraz częściej mężczyźni uczestniczą w obowiązkach domowych, wciąż jednak posiłkami częściej zajmują się kobiety. (Potwierdzają to liczne badania, m.in. raport „Kobiety i mężczyźni w domu” CBOS czy przeprowadzone przez RW Research w 2019).

Można także stawiać hipotezę, że pośród kobiet większa jest świadomość na temat zdrowego odżywiania.

W których miastach Polacy najbardziej zwracają uwagę na to, co jedzą?

Odsetek osób, które za każdym razem zwracają uwagę na to co jedzą jest najwyższy w Warszawie (67,26%), we Wrocławiu (64,60%) i Szczecinie (61,54%), a najniższy w Gdańsku (51,22%), Białymstoku (51,56%).

Najwięcej osób, które w ogóle nie przywiązują wagi do tego co dokładnie jedzą jest w Gdańsku (11,11%), Katowicach (8,54%) oraz Szczecinie (7,69%). Najmniejszy odsetek odsetek respondentów, którzy wcale nie zwracają uwagi na to, co jedzą, to mieszkańcy Poznania (1,89%) oraz Białegostoku (1,56%). Jednocześnie niekoniecznie oznacza to, że osoby z tych miast odżywiają się zdrowo – w obu dominują odpowiedzi „nie zawsze”. W Białymstoku na pytanie „czy zwracasz uwagę na to, co jesz” aż 46,88% odpowiedziało „nie zawsze” – i jest to największy odsetek we wszystkich miastach. Na drugim miejscu uplasowały się tu Katowice (40,24%), a na trzecim Poznań (38,68%).

Warto podkreślić, że Warszawa i Szczecin są na liście miast, gdzie najwięcej osób wybiera dietę pudełkową (grupa przeważnie zwracająca uwagę na to, co je). Z kolei Katowice – pośród miast, gdzie najpopularniejsze są fast foody (grupa najrzadziej zwracająca uwagę na to, co je).

Jaki posiłek wybieramy najchętniej? Domowy, fast food czy w restauracji?

Ponad połowa Polaków przygotowuje posiłki w domu lub zamawia dania na wynos – robi tak ok. 53%. Drugą odpowiedzią, najczęściej wskazywaną przez respondentów były diety pudełkowe – korzysta z nich aż 19,1% ankietowanych. Na dalszych miejscach znalazły się kolejno posiłki w restauracjach/barach (14,1%), fast foody (8,4%) oraz gotowe posiłki ze sklepu.

Dane jasno pokazują, że choć w wielu polskich domach królują samodzielnie przygotowywane posiłki, to coraz więcej osób wybiera inne formy żywienia. Widać również rosnącą popularność diet pudełkowych. Poza tym stosunkowo duża grupa stołuje się w restauracjach/barach lub fast foodach – co może być związane zarówno z indywidualnymi preferencjami, jak i ponownie: niechęcią do tracenia czasu na gotowanie.

Jak pod względem upodobań kulinarnych różnią się mieszkańcy poszczególnych miast?

Oto najciekawsze wnioski, wynikające z zestawienia typu najchętniej wybieranego posiłku z miejscem zamieszkania:

• Najwięcej konsumentów fast foodów jest w Katowicach i Bydgoszczy. Aż po 15,85% i 15,38% ankietowanych z tych miast zadeklarowało, że to ich preferowana forma posiłku.
• Dieta pudełkowa jest najbardziej popularna wśród mieszkańców Warszawy (34,07% respondentów z Warszawy), Krakowa (22,22% respondentów z Krakowa) i Szczecina (19,23% respondentów z tego miasta). Popularność diet pudełkowych akurat w Warszawie i Krakowie może być związana po pierwsze z większą ich dostępnością w tych miastach. Po drugie – mieszkańcy największych miast często to osoby mające mało czasu i chęci na gotowanie w domu.
• Do restauracji regularnie najchętniej chodzą mieszkańcy Katowic, Bydgoszczy i Poznania. Jako preferowaną formę posiłków jedzenie z restauracji/barów wskazało odpowiednio 26,83%, 24,18% oraz 18,87% ankietowanych z tych miast.

Zdrowa dieta. W których miastach jej utrzymanie to największy problem?

Jak wykazało badanie utrzymanie zdrowej diety dla większości Polaków jest sporym wyzwaniem. Aż 59,7% deklaruje, że ma trudności w tym zakresie. Bez problemów utrzymuje ją 24,9%, a 15,4% – nie dba o zdrowe zbilansowanie diety.

Dane wykazały korelację z odpowiedziami dotyczącymi typów posiłków, najczęściej wybieranych przez respondentów. W grupie wybierającej domowe posiłki/dania domowe na wynos trudności ze zbilansowaniem posiłków nie ma 24,13%. W przypadku osób stołujących się w restauracjach i barach, tylko 16,66% badanych odpowiedziało, że nie ma problemu z utrzymaniem zdrowej diety.

W grupie miłośników fast foodów problemów z utrzymaniem zdrowej diety nie ma zaledwie 6,97%. W tej grupie przeważają osoby, które nie dbają o to, czy ich posiłki są zdrowe – taką deklarację złożyło aż 46,51% z nich. 

60,2% Polaków deklaruje, że zwraca uwagę na to, co je, a 34,3% robi to, choć nie zawsze. Jednocześnie ogromna część respondentów– aż 59,7% – przyznaje, że chciałaby zdrowo się odżywiać, ale ma problemy z utrzymaniem właściwej diety. Taki stan rzeczy może wiązać się zarówno z trudnościami w zrezygnowaniu z ulubionej, niezdrowej żywności, jak i brakiem czasu na zdrowe gotowanie. Może to być powód, dla którego najrzadziej kłopoty w tym zakresie zgłaszają osoby korzystające z diet pudełkowych – w których przypadku wyeliminowane są ewentualne problemy z brakiem czasu czy niedostatkiem wiedzy na temat odpowiedniego dobierania posiłków.

Badanie wykazało, że problem z utrzymaniem zdrowej diety posiada najwięcej mieszkańców Krakowa (65,74%), Łodzi (63,38%) oraz Warszawy (62,39%). Najmniej mieszkańców deklarujących problem z utrzymaniem zdrowej diety pochodzi z Bydgoszczy (56,04%), Gdańska (56,79%) oraz Wrocławia (57,52%). W przypadku Warszawy, wysoki odsetek zarówno osób deklarujących brak problemów, jak ich obecność spowodowany jest z tym, że w stolicy mieszka najmniej osób nie dbających o odpowiednio zdrowe odżywianie – zaledwie 7,08%.  Mniejszym odsetkiem mieszkańców, nie dbających w ogóle o zdrową dietę, może poszczycić się jedynie Kraków – 6,48%.

Jak wynika z danych najwięcej osób nie troszczących się o utrzymanie zdrowego odżywiania, to mieszkańcy Bydgoszczy – aż 24,18% respondentów z tego miasta zadeklarowało, że nie dba o to, czy ich dieta jest odpowiednia. Na drugim miejscu pod tym względem znalazł się Wrocław (23,89%), a na trzecim Łódź (21,13%).

Najwięcej mieszkańców deklarujących problemy z utrzymaniem zdrowej diety pochodzi ze Szczecina (30,77%), Warszawy (30,53%) oraz Gdańska (28,40%).

Jak często Polacy robią zakupy spożywcze?

Polacy bardzo często odwiedzają sklepy spożywcze – aż 40,4% robi to kilka razy w tygodniu. 37,2% kupuje artykuły żywnościowe raz w tygodniu. 14,5% – dwa lub trzy razy na miesiąc.

Okazuje się, że częstotliwość zakupów nie jest mocno skorelowania z liczbą osób, dla których zakupy są wykonywane. Odpowiedź „kilka razy w tygodniu” wybierali najczęściej respondenci, dokonujący zakupów dla jednej osoby (40,15%), trzech osób (41,41%), czterech (57,73%) oraz dla pięciu i więcej (45%). Jedynie osoby robiące zakupy dla dwojga, na ogół dokonują ich raz w tygodniu (44,59%. Kilka razy w tygodniu robi to 35,86% respondentów z tej grupy). 

Jedyne, znaczące odchylenie, dotyczy codziennych zakupów – w tym przypadku często robią je jedynie ankietowani, kupujący dla pięciu lub więcej osób (42,85% wskazań. W innych grupach odsetek ten oscyluje od 3,67 do 13,63%).

Pewne różnice zaobserwowaliśmy natomiast, dzieląc respondentów ze względu na typ preferowanych posiłków. Zakupy kilka razy w tygodniu robią przede wszystkim osoby, które gotują samodzielnie/kupują dania na wynos.

Powód częstych zakupów może być różny – od braku czasu lub możliwości zrobienia jednych, dużych zakupów raz na jakiś czas, przez chęć dokupowania regularnie krótkotrwałych artykułów aż po dbałość o to, aby na bieżąco kupować tylko tyle, ile faktycznie zostanie „przejedzone”.

Ile średnio Polacy wydają na artykuły spożywcze podczas jednej wizyty w sklepie?

Podczas jednej wizycie w sklepie co czwarty Polak (25,6%) wydaje 51 – 100 złotych na zakupy spożywcze. 24% wydaje 101 – 150 złotych, 17,3% – 151 – 200 złotych. Stosunkowo rzadsze są wydatki wyższe.

Takie kwoty w dużej mierze pozostają związane z tym, że Polacy stosunkowo często dokonują zakupów spożywczych, odwiedzając sklepy kilka razy w tygodniu lub raz w tygodniu. 

Przeprowadzone badanie wykazało spore różnice w wydatkach w zależności od miejsca zamieszkania. 

Poniżej 100 zł 

Najwięcej mieszkańców wydających na jedzenie podczas jednej wizyty w sklepie poniżej 100 złotych znajduje się w Krakowie (44,44%), Warszawie (35,84%) i Poznaniu (34,91%). Najmniej osób wydających poniżej 100 zł podczas jednej wizyty w sklepie mieszka w  Bydgoszczy (19,78%), Katowicach (25,61%) i Wrocławiu (25,66%).  Warto zwrócić uwagę na fakt, że osoby wydające mniejsze kwoty na jednorazowe zakupy dużo częściej bywają w sklepach. 

Pomiędzy 100 zł a 200 zł

Najwięcej mieszkańców wydających na jedzenie podczas jednej wizyty w sklepie pomiędzy 100-200 złotych znajduje się w Szczecinie (47,44%), Bydgoszczy (47,25%) i Wrocławiu (46,9%). Najmniej osób wydających pomiędzy 100-200 złotych podczas jednej wizyty w sklepie mieszka w  Poznaniu (33,96%), Krakowie (34,26%) i Warszawie (39,38%).  

Pomiędzy 200 zł a 300 zł

Najwięcej mieszkańców wydających na jedzenie podczas jednej wizyty w sklepie pomiędzy 200-300 złotych mieszka w Katowicach (31,71%), Bydgoszczy (24,18%) i Poznaniu (21,7%). Najmniej osób wydających pomiędzy 100-200 złotych podczas jednej wizyty w sklepie mieszka w  Poznaniu (33,96%), Krakowie (34,26%) i Warszawie (39,38%).  

Powyżej 300 zł 

Najwięcej mieszkańców wydających na jedzenie podczas jednej wizyty w sklepie powyżej 300 złotych mieszka w Łodzi (12,68%), Białymstoku (10,94%) i Poznaniu (9,43%). Najmniej osób wydających pomiędzy powyżej 300 złotych podczas jednej wizyty w sklepie mieszka w  Katowicach (2,44%), Szczecinie (3,85%) i Warszawie (7,08%).  Warto zwrócić uwagę na fakt, że osoby wydające większe kwoty na jedzenie rzadziej bywają w sklepach i robią zakupy dla większej ilości osób najbliższych. 

Ile Polacy wydają na jedzenie w ciągu miesiąca?

Co dziesiąty ankietowany przeznacza na jedzenie mniej niż 500 złotych miesięcznie. 18,1% respondentów kupuje artykuły spożywcze za 501 – 1000 złotych. 21,3% wydaje 1001 – 1500 złotych w miesiącu, również 21,3% – 1501 – 2000 złotych, 17,3% – 2001 – 2500 złotych, a 9,7% – 2501 – 3000 złotych. 12,3% wydaje na zakupy spożywcze w miesiącu więcej niż 3000 złotych.

Wysokość wydatków miesięcznych jest powiązana z liczbą osób, dla których zakupy są dokonywane. Różnice dostrzegalne są przede wszystkim w przypadku najniższego poziomu wydatków: można zaobserwować prawidłowość, że dla im większego grona dokonywane są zakupy, tym rzadziej wydatki mieszczą się w przedziale do 1000 złotych. Osoby, dokonujące zakupów tylko dla siebie, najczęściej wdają 500 – 1000 złotych (35,82% z tej grupy). Niektóre z nich (8,26%) są w stanie zmieścić się w kwocie 500 złotych (zwłaszcza w wyższych grupach wiekowych). Wydatki rzędu 500 – 1000 złotych stosunkowo często deklarują też respondenci, robiący zakupy dla dwóch osób (18% ankietowanych).

Korelacje można zaobserwować także porównując wysokość wydatków, z typem preferowanych dań. Osoby gotujące w domu najczęściej przeznaczają na jedzenie 1501 – 2000 złotych (22,77%) albo 501 – 1000 (21,25%). Osoby wybierające dietę pudełkową – 1501 – 2000 złotych (26,66%) lub 1001 – 1500 złotych (18,93%). Ci, którzy jedzą przede wszystkim w restauracjach, najczęściej 2001 – 2500 złotych (24,65%) i 1501 – 2000 (21,91%), a w fast foodach – 501 – 1000 (27%) lub 1001 – 1500 (22,91%). 

Jeśli chodzi o różnice, pomiędzy poszczególnymi miastami, to powyżej 4000 złotych w ciągu miesiąca najczęściej wydają mieszkańcy Białegostoku – 6,25% ankietowanych z tego miasta. Mniej niż 500 złotych na jedzenie przeznaczają najczęściej Krakowianie (5,56%), mieszkańcy Szczecina (5,13%) oraz Gdańska (4,94%). W każdym mieście największą grupą są osoby, wydające od 500 do 2000 złotych miesięcznie. 

Wydatki na jedzenie są w Polsce stosunkowo wysokie. (Zwłaszcza po przyrównaniu do pensji minimalnej – w tej chwili wynoszącej 2 363,56 na rękę, czy nawet pensji średniej – w 2021: 4249 netto.) Najmniej wydają osoby żywiące się w fast foodach, najwięcej – stołujące się w restauracjach i barach. 

Ile czasu dziennie zajmuje przygotowywanie posiłków?

Respondentom zostało zadane pytanie dotyczące czasu poświęcanego na gotowanie w ciągu jednego dnia. Najczęściej Polacy spędzają w kuchni 0,5h – 1h dziennie (31,4%) oraz 1h – 1,5h (31,4%). 16,8% ankietowanych przygotowuje posiłki krócej niż przez pół godziny.

Można tutaj zaobserwować korelację z typem najczęściej wybieranych posiłków. Najmniej czasu na gotowanie przeznaczają osoby korzystające z diety pudełkowej (40% z tej grupy poświęca na przygotowanie posiłków mniej niż pół godziny dziennie) oraz żywiące się głównie w fast foodach (23% z nich).

W których miastach mieszkańcy wyrzucają najwięcej jedzenia?

Naszych respondentów zapytaliśmy także o to, czy zdarza się im wyrzucać jedzenie. 17,1% to zwolennicy idei „no – waste”, którzy w taki sposób planują posiłki, by jedzenie nie trafiało do śmietnika. 15,1% wyrzuca jedzenie – i ten fakt im nie przeszkadza. 67,8% badanych natomiast odpowiedziało na to pytanie „sporadycznie, ale staram się to zmienić”.

Odpowiedzi ankietowanych wskazują na rosnącą popularność trendów „eko” oraz „no waste”. Bardzo duża grupa Polaków z kolei, choć wciąż nie jest w stanie całkowicie zarzucić wyrzucania artykułów spożywczych, deklaruje, że próbuje ten proceder ograniczyć. Może to wynikać z czynników takich jak chęć ochrony środowiska, poprzez mniejszą konsumpcję, próbę ograniczenia wydatków, jak i niechęć do marnowania żywności.

Patrząc na aspekt miejski, możemy zaobserwować, że najwięcej osób deklaruje podążanie za ideą no – waste w Białymstoku (26,56%) oraz Katowicach (21,95%). Co ciekawe – Katowice są jednak także na liście trzech miast, w których najwięcej osób wyrzuca jedzenie i nie uważa tego za problem (21,95%). Znalazły się na niej obok Bydgoszcz (27,47%) oraz Szczecin (21,79%).

Badanie wykazało, że najmniej osób deklarujących wyrzucanie żywności i nie widzące w tym problemu znajduje się w Warszawie (9,73%) oraz Krakowie (7,41%). W tych miastach jest również najwyższy współczynnik osób wyrzucających jedzenie sporadycznie i starających się zmienić.

Podsumowanie

Przeprowadzone badania pozwoliły nie tylko zbadać zwyczaje żywieniowe Polaków, ale też zaobserwować, w jaki sposób odbijają się na nich pewne społeczne przemiany. Chodzi tu o trendy np. proekologiczne – duża grupa respondentów nawet jeśli wyrzuca jedzenie, stara się to zmienić czy prozdrowotne i „bycia fit” – Polacy przywiązują dużą wagę do tego, co jedzą, coraz większą uwagę przykładają do zbilansowania posiłków. Jednocześnie, mimo rosnącej świadomości na temat znaczenia zdrowego odżywiania, wielu Polakom (blisko 60%) trudno utrzymać właściwą dietę. 

Okazuje się też, że chociaż posiłki domowe są najchętniej wybieranymi, to niemal połowa Polaków preferuje sięganie po gotowe dania – czy to pod postacią jedzenia w restauracji, czy diety pudełkowej To zjawisko może być związane z chęcią oszczędzenia czasu, z kolei sama stosunkowo duża popularność diet pudełkowych, również wpisuje się w trend zdrowego odżywiania.

Ciekawy jest aspekt finansowy – ponad 40% Polaków przeznacza na jedzenie w skali miesiąca od 1000 do 2000 tysięcy złotych. W porównaniu do zarobków, są to kwoty stosunkowo wysokie. Kolejna, interesująca kwestia, dotyczy różnic pomiędzy mieszkańcami poszczególnych obszarów – okazuje się, że np. typ preferowanych posiłków różni się w zależności od miejsca zamieszkania. 

źródło: Maczfit